David Geens – De kunst van het mogelijke

Eind vorig jaar kondigde Vlaams minister van Begroting Dirk Van Mechelen fier aan dat hij de gemeenten 100 euro per inwoner zou geven.

De Vlaamse regering verbindt hieraan wel enkele voorwaarden. Het geld mag alleen gebruikt worden voor schuldaflossing en in ruil mogen bepaalde belastingen niet stijgen gedurende enkele jaren. De belangrijkste en meest in het oog springende voorwaarde is echter dat de forfaitaire huisvuilbelasting moest afgeschaft worden en vervangen worden door een belasting volgens het principe “de vervuiler betaalt”.

Veel gemeenten zien natuurlijk de extra inkomsten wel zitten, maar in veel gevallen is dat als je de minderinkomsten aftrekt van de jaarlijkse winst qua aflossing, je als gemeente een slechte zaak doet. Deze zienswijze is echter kort door de bocht, want men niet afschaffen, men moet naar een andere manier van berekenen gaan.

Er is echter één punt van kritiek waarmee ik met de meeste criticasters instem: als de de variabele prijs (bv de prijs per vuilzak) zodanig moet optrekken om de forfaitaire belasting te compenseren, jaag je de mensen naar sluikstorten en naar de vuilbakjes aan de bushaltes toe.

Dus in die zin ben ik het niet eens met Jef Tavernier die in een recent persbericht stelt: “Gemeenten blijven echter niet bij de pakken zitten. Nog voor het pact officieel getekend wordt, zijn allerlei gemeenten creatief aan de slag om dit pact te omzeilen. Zo ken ik een voorbeeld van een gemeente die op punt 1 van de dagorde van de gemeenteraad de forfaitaire huisvuilbelasting afschaft, en op punt 2 van diezelfde gemeenteraad een nieuwe gezinsbelasting met hetzelfde (forfaitaire) bedrag weer invult.“

Ter informatie, Jef Tavernier zegt het niet in het persbericht, maar hij heeft het over Knesselare. Als buurman volgt hij natuurlijk de gemeenteraad in Knesselare. En wat hij beschrijft is exact de weergave van de laatste gemeenteraad. Punt 1 schaft af, punt 2 voegt een even hoge belasting onder een andere naam in.

Op 22 april werd hierover in het Vlaams Parlement gedebatteerd. Daarin noemde Tavernier wel degelijk namen: “Zowel in Wingene, als in Zandhoven,Tielt, Lichtervelde, Ieper en Knesselare stellen we vast dat de ene belasting wordt vervangen door een andere. Dat kan toch niet de bedoeling geweest zijn.“

We moeten er geen doekjes om winden: Knesselare heeft gedaan wat vele andere gemeenten heeft gedaan. Zomaar afschaffen was én is geen optie: het zou de gemeentekas te veel kosten of anders zou sluikstorten onbeheersbaar worden.

De vraag is nu of deze gemeenteraadsbeslissing wel zal aanvaard worden door Vlaams minister van Binnenlandse Aangelegenheden Marino Keulen. Hij stelde duidelijk in zijn recent antwoord: “De gemeente zal in haar verantwoordingsbrief aan het agentschap moeten kunnen aantonen dat de toepassing van het principe ‘de vervuiler betaalt’, een substantieel onderdeel uitmaakt van het beleid inzake de vermindering van het huishoudelijk afval. Deze motivatie moet op afdoende wijze aantonen dat dit onderdeel voldoende substantieel is om het gedrag van de burger te sturen en dat mensen worden gesensibiliseerd via hun portemonnee door zorgvuldig met afval om te springen.“

Het debat was vrij uitgebreid, maar het komt er op neer dat de minister geval per geval zal bekijken. Een volledige afschaffing moet niet, het belangrijkste is dat de gemeente kan aantonen een inspanning te doen om een verschuiving te krijgen in de belastingen op huisvuil volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’.

Met andere woorden, een complete vervanging door een andere naam kan niet. Er moeten bijkomende inspanningen geleverd worden om de burger milieubewuster met zijn afval te doen omgaan.

Dat hier een kans ligt om ook doordachte sociale compensaties door te voeren, heb ik op de bewuste gemeenteraad al aangehaald. Nu krijgt Knesselare een hoop geld (800.000¤), een uitgelezen kans om iets terug te doen voor de jonge gezinnen. Blijkbaar denkt minister Keulen op een gelijkaardige manier, want even verderop in zijn antwoord lees ik het volgende: “Naast de kleine sokkel om het sluikstorten te vermijden, voorzien de meeste gemeenten in een sociale correctie voor bijvoorbeeld gezinnen met baby’s die pampers dragen en gezinnen met huisgenoten die kampen met incontinentieproblemen. Men geeft die mensen bijvoorbeeld een aantal zakken gratis of een andere vorm van compensatie.“

De minister besloot nogmaals met “We zullen gemeente per gemeente aftoetsen wat het kader is. Het kan niet dat de ene forfaitaire belasting wordt vervangen door de andere. Het vervangen van een forfaitaire huisvuilbelasting door een andere forfaitaire belasting voor het ondertekenen van het pact is maar toelaatbaar als het principe ‘De vervuiler betaalt’ substantieel is.“

Wordt dus waarschijnlijk nog vervolgd, ook voor Knesselare… Met dank aan Groen! en Jef Tavernier om dit zo onder de aandacht te brengen.