David Geens – De kunst van het mogelijke

Groot natuurnieuws. In de fnuiken die Natuur- en Landschap Meetjesland (NLM) uitzet rond Drukkerij Verstraete in Ursel (Knesselare) is plots de kamsalamander (Triturus cristatus gevonden.

De kamsalamander kan 20 cm lang worden en is de grootste in zijn soort in de Benelux. Het is een bedreigde diersoort.

Voldoende reden voor NLM om nog maar eens ten strijde te trekken tegen de drukkerij. Hun strijd leek gestreden toen de Vlaamse regering op 8 december 2006 het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan voor het historisch gegroeid bedrijf vastlegde.

Maar de kamsalamander brengt goed nieuws voor de natuurliefhebbers, want die zien nu kans opnieuw klacht neer te leggen bij de Raad van State op basis van de Europese habitatrichtlijn.

Stof tot nadenken waarom dit diertje nu opduikt en mee kan helpen in een verbeten strijd van economie versus ecologie…

Even schetsen: drukkerij Verstraete werd in 1950 opgericht, in het centrum van Ursel. In 1974 verhuisde het bedrijf naar zijn huidige locatie aan de Urselseweg (gewoon omdat de toenmalige zaakvoerder daar woonde, te midden van het heerlijke groen).

In 2002 werd er om talrijke redenen een tweede locatie geopend in het industrieterrein te Maldegem – niet te Knesselare want in nog geen 10 jaar lukt het bestuur daar er in om een bedrijventerrein wat extra speelruimte te geven zodat een belangrijke lokale werkgever moest uitwijken naar een andere gemeente.

Drukkerij Verstraete ligt middenin natuurgebied: het Drongengoedbos. Voor alle duidelijkheid: de natuur was er eerst, maar het gewestplan heeft het maar als natuurgebied ingekleurd in 1978, dus pas na de verhuis van de drukkerij naar deze locatie.

Op 8 december 2006 het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan voor het historisch gegroeid bedrijf goedgekeurd door de Vlaamse Regering.

Dit betreft een uitzonderingsmaatregel op de Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Deze mogelijkheid is gecreëerd omdat als je nu eenmaal plannen vastlegt, je op dat moment je ogen niet moet dichtdoen voor wat al jaren bestaat. Je kan zomaar niet tegen iemand zeggen “het is hier nu groen geworden, jij moet opkrassen“…

Het is ook een faire maatregel. Wie het besluit en het RUP degelijk naleest, zal verbaasd staan over de maatregelen die Verstraete zelf al genomen heeft en welke beperkingen er allemaal opgelegd zijn aan het bedrijf. Het komt er op neer: wat vandaag bestaat, mag blijven, maar het mag geen hinder vormen en het mag zeker niet uitbreiden.

Niet naar de zin van de groene jongens, want die willen het bedrijf weg en hiep hiep hoera, ze hebben nu wel vijf kamsalamanders gevonden die hen hierin gaan helpen.

Hoedadde? Met de Europese habitatrichtlijn, beweert NLM.

Een beetje voorbarig, als je het mij vraagt, want de Europese habitatrichtlijn is bedoeld om in communautair overleg de gebieden aan te duiden waar bedreigde diersoorten voorkomen en welke maatregelen moeten genoemen worden door de lidstaten om deze natuurlijke habitats te beschermen. Niet dat eender welk gebied waar een bedreigde diersoort gevonden wordt, zomaar van elke menselijke activiteit gezuiverd moet worden.

En daar komt al mijn eerste vraag…

Is dit de natuurlijke habitat van de kamsalamander? Waarschijnlijk wel, omdat hij er aangetroffen werd. Maar sinds wanneer dan? Want de kamsalamander is er nu pas aangetroffen: 33 jaar na de implanting van de drukkerij, een jaar na het definitief vastleggen van alle maatregelen die de drukkerij moet nemen om de natuur te beschermen.

Is dit dan een zaak van de kip of het ei? Misschien was de salamander helemaal niet afgezakt in de vijf poelen in de 100 meter rond het bedrijf als het bedrijf er niet was geweest. Misschien zijn net de extra aanplantingen en alle zuiveringsmethodes van het bedrijf er wel de oorzaak van dat onze minidraak het daar zo leuk is gaan vinden dat hij is gaan blijven hangen? Misschien zou het weghalen van het bedrijf er wel toe leiden dat ook de salamander verdwijnt?

Ik ben misschien maar een lichtgroene jongen, maar dan licht in de betekenis van verhelderend licht dat nodig is om een beetje realistisch te blijven denken.

Ik lees bijvoorbeeld over initiatieven om de salamander te kunnen behouden het volgende:

Initiatieven door particulieren en groepen, zoals het aanleggen van geschikte nieuwe poelen in gebieden waar de salamander al voorkomt kunnen de stand weer een impuls geven. Het is wel erg belangrijk dat het landbiotoop ook goed bewaart blijft. Kleine bosjes en hagen in de buurt mogen niet opgeruimd worden. Het is daarbij wel belangrijk dat een min of meer aaneengesloten gebied ontstaat en de kamsalamander geen drukke verkeerswegen hoeft te passeren om het landbiotoop te bereiken.

OK, twee zaken om te onthouden om impulsen te geven daar waar de salamander al voorkomt:

1. landbiotoop in stand houden
2. geen drukke verkeerswegen

Ik ben misschien een simpele jongen, maar de conclusie is dus: de omgeving bewaren en niks veranderen (en dus die drukkerij laten staan) en wel die drukke verkeersweg daar dringend weghalen.

Dus NLM kan best aan de Raad van State vragen om de bouwvergunning van de Urselseweg te verbreken, zodat eerstdaags kan gestart worden met het opbreken van de beton en het omvormen van de Urselseweg tot lokale aarde- en bosweg. Auto’s zeker niet toegelaten. Ursel en Knesselare kunnen mekaar bereiken via rondrijden langs Aalter of Adegem/Maldegem (leve de extra CO²-uitstoot voor de extra kilometers).

Als lichtgroene jongen hecht ik wel belang aan onze natuur en het behoud. Sinds het zonnetje is beginnen schijnen en onze maartse en aprilse temperaturen boven een lekker gemiddelde zaten, staat onze verwarmingsketel al een tijdje uit. Da’s al twee weken gas en CO²-uitstoot bespaard. De paradox van de opwarming: door de warmere temperaturen moeten we minder stoken en daalt de CO²-uitstoot… Of ben ik nu weer al te simpel in die conclusie?

Hoedanook, als ik in het Drongengoedbos ga wandelen, dan kan ik daar lekker van genieten, net zoals een kamsalamander. Waar ik het van op mijn heupen krijg, is het eeuwige geronk en gedaver van die rotvliegtuigen en die hoop beton midden in zo’n groot schoon natuurgebied. Moest ik een salamder wezen, ik zou twee keer nadenken voor ik daar wil vertoeven. Maar onze kamsalamander lijkt er zich minder aan te storen dan ikzelf.

Mijn tweede vraag is eigenlijk hoe dat dat beest daar nu eigenlijk zo plots komt?

En dan leg ik in deze vraag de nadruk op “daar”, “nu” en “zo plots”.

Daar? Vijf poelen in een omtrek van 100 meter rond de drukkerij… En verder? Niks? Zijn deze salamanders misschien junkies, verslaafd aan het snuiven van de solventen die in een drukkerij worden gebruikt?

Wederom, heeft NLM dan geen schrik dat als de drukkerij verdwijnt, onze minidraak ook het hazenpad kiest?

Nu en zo plots? Timing is ook wel perfect van dat beest. Net nu NLM echt niet meer wist van welk hout pijlen te maken. In 1991 werd een Bijzonder Plan van Aanleg (ambachtelijke zone Hellegat) goedgekeurd om het bedrijf bestaanszekerheid te geven, in 1999 werd dit vernietigd. In 2000 een nieuw BPA voor zonevreemde bedrijven, waartegen een vraag tot nietigverklaring loopt bij de Raad van State. En inmiddels in 2006 het Gewestelijk RUP… En joepie, daar is de draak die mee zal helpen strijden tegen die draak van een drukkerij.

Ik suggereer zeker geen complottheorie. Maar ik heb even opgezocht waar het diertje eerder werd aangetroffen:

bron: Natuurpunt.be

Niet echt in de buurt. In een artikel uit Het Nieuwsblad las ik: “de kamsalamander komt in onze streken nog voor in Merelbeke, Temse en Wetteren” Ook niet echt in de buurt… Misschien is de kamsalamander meegelift met een vriendelijke jongeman op een fiets…?

Kortom, ik hoop dat NLM dringend initiatieven neemt om de kamsalamander een degelijke habitat te geven in onze bossen in Ursel en Knesselare. Waak over het behoud van de poelen, van de kleine bosjes en hagen in de buurt.

Ik hoop ook dat drukkerij Verstraete haar groen hart laat zien en de Kamsalamander adopteert. Het is een eer dat een bedreigde diersoort u als buur heeft uitgekozen. Ik denk dat de directie van de drukkerij maar al te graag op haar manier initiatieven zal steunen voor het behoud van de minidraak.

Moest ik directeur zijn in die drukkerij, ik zou de optie overwegen om een nieuw logo uit te tekenen waar de kamsalamander in voorkomt.

Ook een bedrijf kan best (licht)groen zijn. Het is geen strijd van wie mag blijven en wie niet. Ecologie en economie hoeven geen vijanden te zijn, integendeel! De handen in mekaar slaan voor een cohabitation kan soms veel meer opleveren dan een blinde oorlog waar alleen maar verliezers zijn.