David Geens – De kunst van het mogelijke

Nog amper een week geleden leek het een plausibel scenario te worden: een 9-9-1 uitslag, voorspelden velen in onze gemeente en Groen! zou op de wip zitten.

Dat zulke positie echt een wipplank is die eender welke richting kan uitslaan, is gisteren op twee plaatsen bewezen: in Zomergem en in Maarkedal.

Wat is winnen en wat is verliezen?

De VLD “wint” in Zomergem de verkiezingen, want ze halen 43,41% van de stemmen tegenover 42,67% voor de CD&V.

Maar de VLD verliest 1.2% tegenover de verkiezingen van 2000. SP.a en Groen! gaan samen 3.1% achteruit tegenover de opgetelde scores van SP en Agalev opgeteld in 2000.

De politieke traditie wil echter dat de grootste partij het initiatief mag nemen in gesprekken om een coalitie te vormen. Dus de Zomergemse VLD was aan zet.

Gisteren was de kogel door de kerk. De VLD gaat samen met Groen!/SP.a in zee. De roodgroenen krijgen daar een mooie beloning voor. Annemie De Bie wordt schepen van ruimtelijke ordening, mobiliteit, natuur en Noord-Zuidbeleid – stevige groene beleidsthema’s dus. Maar in een kartel ben je met tweeën in bed, dus de VLD vormt geen coalitie met twee partijen, maar met drie, dus ook de derde partner heeft recht op een mandaat. De socialistische Johan De Muynck wordt OCMW-voorzitter in Zomergem.

Politiek heeft soms rare kronkels. Zomergem heeft een schepen die het vertrouwen kreeg van 232 mensen én een OCMW-voorzitter die slechts 92 mensen wist te bekoren – Johan De Muynck is niet eens verkozen. Even opvallend is het vast te stellen dat de stemmenkampioen Tony Vermeire van CD&V (1.413 voorkeursstemmen) nu in de oppositie moet gaan zetelen, terwijl een kartel met slechts één zitje toch twee mandaten binnenhaalt.

Zomergem is dus een voorbeeld waar alle verliezers samen sterker staan dan de winnaar.

De Zomergemse VLD heeft daarbij waarschijnlijk puur uit het eigenbelang gerekend. Nu hebben ze 2 mandaten moeten afstaan, maar de burgemeesterssjerp is behouden. Scheep gaan met de CD&V zou hen meer gekost hebben, waaronder normalerwijze de sjerp.

De toekomst zal moeten uitwijzen of men in Zomergem niet een groot risico heeft genomen. Een krappe meerderheid van slechts 1 zetel op overschot in een tripartitecoaliatie, dat is dansen op een slappe koord.

Een coalitie CD&V/VLD was misschien stabieler geweest: samen hadden ze 86% van de kiezers achter zich en een ruime meerderheid van 18 zetels tegenover één oppositiezetel.

Onwaarschijnlijk om zo’n coalitie te vormen, denkt u misschien?

In Maarkedal maakt men het wel mee. Daar was de verdeling VLD 8, CD&V 8 en Pro Maarkedal 1 zetel. Stijn Decordier van Pro Maarkedal – medewerker van SP.a-voorzitter Johan Vande Lanotte – dacht gisteren nog de tweede helft van de legislatuur de sjerp over te nemen, maar VLD en CD&V/N-VA hebben er samen een monstercoalitie gesloten.

De wip is daar dus zo hard neergekomen dat de wipzitter er een pijnlijk zitvlak heeft aan overgehouden.

De vraag die je kan stellen is welke keuze de meest democratische is?

Kiezen voor een monstercoalitie is immers kiezen om een overgrote meerderheid van de kiezers te vertegenwoordigen. Dat zou een beleid moeten oplveren dat gedragen kan worden door de meerderheid van de bevolking.

Maar ook een oppositie speelt een rol als waakhond in een democratie en kan je verwachten van een gemeenteraadslid die moederziel alleen zit – geen medefractieleden, zelfs geen andere gelijkgestemde oppositieleden – dat die een behoorlijke oppositie voert?

Rekening houdend dat een raadslid uit een meerderheidspartij traditiegetrouw enkel ja moet stemmen op de voorstellen van het college, verliest een gemeenteraad een behoorlijk stuk van zijn democratische controleopdracht.

Het is ook moeilijk om het democratisch te noemen dat er mandaten worden gegeven aan niet-verkozenen. Zij werden te licht bevonden door de burger, maar moeten nu dan toch eiding geven aan een publieke instelling.

Voor mijn Zomergemse partijgenoten heb ik nog een kleine boodschap: voer een degelijke oppositie. Als een lijst die zo weinig belang heeft bij de kiezer zo zwaar gaat wegen op het beleid, dan worden meer dan waarschijnlijk de coalitiepartners over zes jaar afgestraft. Als de groene schepen in Zomergem onverzettelijk groen gaat handelen op ruimtelijke ordening en mobiliteit, dan is er geen sprake van een compromis zoals dat noodzakelijk is in een coalitie. Dan zullen de scheepgegane partners mekaar kapotregeren. Er is enkel een geduld van zes jaar voor nodig.